Notlar
4:1-23 Ezra burada kronolojik anlatıdan ayrılıp sürgünden dönen ve RAB’be sadık kalan azınlığın karşı karşıya kaldığı zulüm ve sıkıntılara odaklanır. Bu kısımda tapınağın onarımını durdurmaya yönelik, yaklaşık seksen yıllık bir döneme yayılan siyasi girişimler sıralanır. 1-5. ayetlerde Koreş’in (İÖ 559-530), 4-6. ayetlerde Ahaşveroş’un (486-465) ve 7-23. ayetlerde I. Artahş asta’nın (465-424) krallıkları dönemindeki olaylar aktarılır. Ezra,
Ezr.4:24’ten itibaren ve 5. (tapınağın onarımını durdurmaya yönelik bir başka girişim) ile 6. bölümler boyunca (Tanrı, tapınağın onarımını durdurmaya yönelik tüm girişimleri sonuçsuz bırakır), Tanrı’nın bütün bu engelleme girişimlerine ve yaratılan sıkıntılara verdiği karşılık üzerinde durur.
Ezr.1:24-6 :22 ayetleri I. Darius’a odaklansa da,
Ezr.4:2-23’ te üç kralın fermanlarının bir arada ele alınması, Tanrı’nın bütün bu olanların arkasında ve bunlara egemen olduğunu, hatta bu krallar aracılığıyla (bkz. özellikle
Ezr.6:14,
Ezr.6:22) tapınağın yapımını engellemeye çalışanları durdurduğunu vurgular.
4:6 Ahaşveroş Kserkses diye de bilinir. İÖ 486’ da Darius ölünce Mısır ayaklanmış, Darius’un oğluAhaşveroş da isyanı bastırmak için batıya sefer düzenlemek zorunda kalmıştı. Ayaklanmaların o bölgede huzursuzluk yaratması İsrail’in tapınağı kurmasına engel olunması gerektiğinin gerekçesi olarak gösterilmiştir.
4:7 Artahşasta I.Artahşasta (İÖ 465-424).
Taveel Bkz.
Yşa.7:6 ve ilgili not.
4:8-6:18 Bu kayıtlar, Pers İmparatorluğu’na ait resmi Aramice belgelerden alıntılanmıştır.Ayrıca
Ezr.7:12-26’daki sözler deAramice olarak kaydedilmiştir.
4:8 Vali Emir veya kraliyet fermanı çıkartabilecek üst düzey bakan konumuna sahip devlet memuru. Mektubu büyük olasılıkla Rehum dikte etmiş, Şimşay da Aramice olarak yazmıştır. Mektup, daha sonra kralın huzurunda Farsça’ya çevrilmiş olarak okunmuş olabilir (
Ezr.4:18). İÖ beşinci yüzyıl Grek tarihçisi Herodot (3.128), her valiye, doğrudan Pers kralına rapor vermek üzere kraliyet yazmanları bağlandığını belirtir.
4:9 Erekliler Bkz.
Yar.10:10’a ait not.
Babilliler Asur KralıAsurbanipal’in krallığı sırasında (İÖ 669-627), kralın kardeşi ve Babil Kralı Şamaş-Şuma-Ukin’in de desteğiyle büyük bir ayaklanma olmuştu (İÖ 652-648). Babil’den ve söz edilen öbür kentlerden gelenler, Asurlular’ın batıya sürdüğü bu asilerin soyundan geliyordu.
Sus Bkz.
Est.1:2’ye ait not. Elam’ın en büyük kenti (İran’ın güneybatısında bulunur). Sus’un isyana katılması nedeniyle,Asurbanipal İÖ 640 yılında (Rehum’un mektubundan iki yüz yıl önce) bu kenti yerle bir etmişti.
4:10 Asurbanipal Aramicesi, “Osnappar”dır. Ninova’daki kütüphanesi ile ünlenen son büyükAsur kralıdır. EskiAntlaşma’da başka hiçbir yerde adı geçmeyen bu kral, büyük olasılıkla Manaşşe’yi sürgünden kurtaran kraldır (
2Ta.33:11-13).
sürüp Bkz.
2Kr.17:24.Anavatanından zorla çıkartılan bir halkın soylarının sürekliliğine önem vermesi, sürgüne gönderilen halkların tipik özelliğidir.
Samiriye Yahuda KralıAmon’un öldürülmesi (İÖ 642-640; bkz.
2Kr.21:23;
2Ta.33:24), büyük olasılıkla Elam ve Babil’deki ayaklanma ile başlayanAsur karşıtı hareketin sonucudur.Asurlular daha sonra isyan çıkaran Samiriyeliler’i sürgüne gönderip yerlerine, Elam ve Babil’de ayaklanma çıkaran Elamlı ve Babilliler’i yerleştirmiş olabilirler.
Fırat’ın batı yakası Aramice’den birebir çevirisi: “Fırat’ın ötesi”. İsrailliler için Fırat Irmağı’nın ötesi Mezopotamya idi (
Yşu.24:2-3,
Yşu.24:14-15;
2Sa.10:16); Mezopotamyalılar’a göre ise Fırat Irmağı’nın ötesindeki topraklar Fırat’tan Gazze’ye kadar uzanan alandı (
1Kr.4:24).